Die kolgans word ’n gans genoem omdat hy meer soos die swaarder gans as ’n eend in vlug lyk en hy ’n kol op die bors het, wat veral in vlug gesien kan word. Hy kry sy Engelse naam, ‘Egyptian Goose’, omdat die ou Egiptenare dié ganse as heilig beskou het. Hulle het dié voëls makgemaak en afbeeldings van kolganse kan in baie ou Egiptiese kunswerke gesien word.

Hulle kom in Afrika suid van die Sahara voor en ook verder noord teen die Nylrivier op tot in Egipte. Alhoewel dié ’n Afrika-gans is, pas hulle goed aan in Europa. ’n Paar kolganse is in die 1700’s na Brittanje geneem en vandag oorleef ’n bevolking wilde kolganse nog daar. Blykbaar is daar ook so ’n kolonie wilde kolganse in Nederland.

’n Kolgans-kuiken
Foto: Wikipedia

Die kolgans kom oor die algemeen op klein dammetjies en poele voor, maar kan ver van water af aangetref word waar hulle op grasperke wei. Hulle vreet gras, saadjies en die blare en stamme van waterplante en sal soms sprinkane of wurms vreet.

Kolganse het goed aangepas in stedelike gebiede en maak nes op gholfbane, in parke, skoolgronde en op geboue. In landelike gebiede maak hulle ’n oop nes, wat met ’n bietjie dons uitgevoer is, in digte plantegroei, skeure in kranse, bo-op ou Hamerkop- of ander ou voëlneste of binne-in gate hoog in bome.

’n Kolgans bo-op ’n Egiptenaar se kop
Foto: swartzentrover.com

Hulle kan regdeur die jaar broei, maar die piek van hul broeiseisoen is gewoonlik van Augustus tot September. Die wyfie lê vyf tot 12 gelerige wit eiers wat ná 28 tot 30 dae uitbroei. Die kuikens verlaat die nes na omtrent 70 dae. Hulle is op twee jaar volwasse en kies dan ’n lewenslange maat. In gevangeskap kan kolganse tot 14 jaar oud word.

’n Kolgans in vlug
Foto: Wikipedia

Familie
Die kolgans, Alopochen aegyptiacus, is ’n lid van die eend, gans en swaan-familie Anatidae. Teen 63-73 cm is dié ligbruin watervoël ’n bietjie groter as ’n tarentaal. Hy het ’n ligte rooibruin mantel en binnevlerke. Die boonste deel van sy vlerke is wit met ’n nou swart band oor die laaste ry vere. Sy stert is swart met ’n metaalgroen skynsel. Die kop en nek is grys-bruin wat afskaal na ’n romerige kleur op sy bors en gryserige flanke. Daar is ’n kenmerkende groot rooibruin kol rondom die oog. Die snawel is pienk met ’n bruin rand en ’n swart punt. Die bene en voete is ’n rooierige pienk.

Die ‘kol’ is duidelik op dié kolgans se bors
Foto: Wikipedia

Geluid
Mannetjies en wyfies lyk dieselfde, alhoewel die mannetjies ’n klein bietjie groter is. Die maklikste manier om hulle van mekaar te onderskei is om na hulle te luister. Dié voëls roep nie gereeld nie, maar sal luid skree as hulle bedreig voel of om hulle gebied te beskerm.

Die mannetjies maak ’n blaasgeluid, terwyl die wyfie ’n harde kekkelende geluid maak. Die beste plek om dié verskillende geluide te hoor is rondom hul nes. ’n Paartjie is baie beskermend teenoor hul gebied, veral die nes, en sal indringers luidkeels verjaag.