As jy erge maagpyn het, moet jy
maar hoop dat daar ’n kleinperdepram
iewers naby jou
groei. Blykbaar is die gegeurde tee
wat van dié boom se blare gemaak
word, die kontrei-medisyne wat jou
maagpyn die vinnigste sal laat verdwyn.
Die blare het oliekliere aan die rante
en gee ’n sterk sitrusagtige geur af.
Eintlik ruik alle dele van die kleinperdepram
kompleet nes sitrus. Dis
hoekom die gekneusde sade tradisioneel
as parfuum gebruik word.
Stokkies wat van die boom afgebreek
word, word gebruik as tandeborsels,
en ’n tandepasta en mondspoelmiddel,
wat bakteriese groei
verhoed en plaak verwyder, word
ook van dié boom gemaak.
Kwale
Tradisioneel word die kleinperdepram
ingespan om verskeie ander
kwale te behandel Sy wortels en bas
word gedroog en verpoeier en dan
gebruik vir ’n seer keel, bloedvergiftiging
en verwante siektes. Die verpoeierde
wortels word ook gebruik
om tandpyn te behandel.
’n Aftreksel gemaak van die wortels
en blare word gebruik vir koors; die
vrugte word gebruik vir koliek; en
galsiekte in vee word behandel met
’n aftreksel van die bas.
In die Manzini-distrik van Swaziland
word lighoofdigheid behandel deur
vir twee dae lank die rook in te
asem van dele van die kleinperdepram
wat op ’n warm plaat gebrand
word. Die boom is ook tradisioneel
in KwaZulu-Natal ingespan om geslagsiektes
soos sifilis, te behandel.
Wetenskaplikes het onlangs
agtergekom presies hoekom die
kleinperdepram so ’n genesende
effek het. Hy bevat verskeie biologies
aktiewe bestanddele, insluitende
pellitorine, ß-sitosterol,
sitosterol-ß-D-glukoside en xanthoxylol
dimethylallyl eter.
Blykbaar beteken dit dat hy antibakteriese
en anti-fungus eienskappe
het.
![](/images/stories/mei2009/onso7.jpg)
Die kleinperdepram word ongeveer
15 meter hoog
Nefie
Die kleinperdepram, Zanthoxylum
capense, val in ’n genus waar daar
ongeveer 250 spesies voorkom. Dié
bome word dwarsoor die wêreld
gebruik vir medisinale doeleindes. ’n
Oorsese nefie van die kleinperdepram, Zanthoxylum americanum, is
tradisioneel deur die Noord-Amerikaanse
Indiane ingespan teen tandpyn
en is in 1894, danksy ’n dokter
genaamd John Nash, as algemene
medisyne begin gebruik om tifuskoors
en cholera-epidemies te
behandel.
Nog ’n nefie, Z. armatum, wat groei
vanaf Kashmir tot suid-oos Asië,
word ook gebruik om tande skoon
te maak, tandpyn te behandel, en sy
blare en sade word as geurmiddels
in Sjina en Indië gebruik.
Knoppe
Die kleinperdepram word ongeveer
15 meter hoog en jy kan dié bladwisselende
boom dwarsdeur die jaar
uitken aan die kurkagtige knoppe
op sy stam. Die boom is bedek met
glansagtige blare en rooi vrugte in
die somer. Baie voëlspesies word na
die boom aangelok deur sy sade en
die larwes van verskeie soorte
skoenlappers vreet sy blare.
Die kleinperdepram het nie ’n
aggressiewe wortelstelsel nie en is
’n aanwins vir enige tuin. As jy hom
van saad af wil groei moet jy die
vars sade laat week in soutsuur of
swawelsuur en daarna oornag in
warm water laat lê. Saai die sade in
’n 1:1 mengsel van riviersand en
kompos en hou vogtig en in die
skadu. Jy kan die saailinge in sakkies
oorplant as hulle die twee-blaar stadium
bereik.
Saailinge wat onder bome in die
veld groei, kan maklik oorgeplant
word en dis blykbaar baie makliker
as om die boom van saad te probeer
groei. Die boom groei 600 –
800 mm per jaar en is goed bestand
teen droogte en ryp.
![](/images/stories/mei2009/onso8.jpg)
Jy kan die kleinperdepram uitken
aan die kurkagtige knoppe op sy
stam
|