Grootskaalse nuwe grondeise is onlangs oor ’n wye gebied van die Bronberg ingedien.

Die gebiede wat geraak word is Boschkop 369 JR, Kameelzynkraal 547 JR, Kleinfontein 368 JR, Kleinzonderhout 519 JR, Rietvlei 518 JR, Tweedraght 516 JR, Witfontein 521 JR, Zwavelpoort 373 JR, Mooiplaas 355 JR, Witpoort 551 JR, Rhenosterfontein 210 JR en 214 JR, Nooitgedacht 524 JR en 525 JR en Klipkop 396 JR.

Dit is egter nie seker of daar verwys word na Klipkop, met die plaasnommer 654 JR, of Klipkoppies, met die nommer 396 JR, nie. Dié grondeise is gepubliseer in die Staatskoerant 32483 van 14 Augustus onder notas 1088 en 1089.

Eisers
Die grondeis vir Zwavelpoort is ingedien deur Funani Kovoet Masemola, die eis vir Kleinfontein deur Bone Johannes Mokwena, vir Kameelzynkraal deur Msongenwa Amos Ntuli, vir Boschkop deur Julius Kabini, vir Mooiplaats deur Nomhlekabo Martha Mncwanga en vir Klipkop deur Plaatjie Mbankwa Malobola. Die grondeis vir Kleinzonderhout is ingedien deur Majoni Jacob Sibiya, vir Rietvlei deur Somihanauza

Petrus Masango en Buti Joseph Masimula, vir Tweedraght deur Isaiac Kabinde, vir Witfontein deur Mapumpane Joseph Mnyakeni en vir Witpoort deur Paulus Tshabangu.

Die grondeise vir Rhenosterfontein 210 JR is ingedien deur Mhlojwa Johannes Masango en Mmama Sinah Maila, vir Rhenosterfontein 214 JR deur Piet Bangiswani Matseni, vir Nooitgedacht 524 JR deur Samuel Mkhuzelwa Kabini en vir Nooitgedacht 525 JR deur Leope Simon Tholo.

Besorg
Die Magalies-Bronberg Grondeienaarsvereniging (MBGV) het ’n faks na die Grondeisekommissaris, vir aandag IS Seboka, gestuur om grondeienaars se besorgdheid oor die grondeise aan te dui en om meer inligting oor die basis van dié eise te probeer uitvind.

Wolf Snyckers, MBGV voorsitter, sê dat dié grondeis-registrasies ongelukkig eers einde September onder die MBGV se aandag gekom het. Besorgde partye moes binne 21 dae vanaf 14 Augustus kommentaar lewer.

Die MBGV se brief aan die kommissaris kan gelees word op hul webtuiste by www.mbpanet.com. Toekomstige terugvoer van die kommissaris sal ook op dié webtuiste gepubliseer word.

Grondeise is ingedien op dié gebied, soos gesien bo van die Bronberg in Zwavelpoort af tot by die Magaliesberge in die agtergrond

Verstreke
Die brief vra vir meer inligting oor die individuele eise vir plase, soos watter gedeeltes geëis word, wat die basis vir individuele eise is en die datums wanneer die grondeise geregistreer is.

Volgens Wolf het die MBGV verstaan dat daar ’n tydsbeperking vir sulke grondeise was wat reeds verstreke is. Tony Prince van Klipkop Bewarea sê dat die bewareabestuur probeer om meer inligting in die hande te kry, maar hulle het ook verstaan dat die tyd om sulke eise in te dien, verstreke is.

Die MBGV se brief vra die kommissaris of enige eienaars van die grond wat potensieel deur die eise geraak word, individueel daarvan in kennis gestel is of geraadpleeg is. Hy vra ook of grondeienaars die kans gegun sal word om die geldigheid van die eise in twyfel te trek.

Regshulp
Peet Grobbelaar, ’n prokureur wat spesialiseer in grondeise, sê dat hy eers op 29 September opdrag ontvang het van sy bestaande kliënte in die omgewing en dat dit moeilik sal wees om op so ’n vroeë stadium ’n opinie oor die eise te lug.

“Dit wil egter voorkom asof die eise ’n aantal individuele huurarbeiderseise is wat nou as restitusie-eise gepubliseer word. Die basis van die eise is egter spekulasie aangesien ek nog nie die eisvorms gesien het nie,” sê hy.

Peet sê dit blyk asof die eise ingedien is deur individue of gesinne wat voorheen op die plase as huurarbeiders en/of werknemers woonagtig was en wie later om een of ander rede die plase verlaat het.

“Die presiese aard en omvang van die regte wat die eisers sou geniet op die plase en die rede vir hul verlating daarvan is nog op hierdie stadium onbekend en sal eers ondersoek moet word,” sê hy.

Volgens Peet is dit egter duidelik dat die eise nie gebaseer is op voormalige eienaarskap van die betrokke grond nie, aangesien voorlopige navorsing toon dat meeste van die betrokke grond reeds vanaf die laat 1800’s in private besit was.

Dié eise blyk of hulle gebaseer is op informele regte of die regte van ’n huurarbeider, maar sal eers volledig ondersoek moet word voor Peet ’n opinie daaroor kan uitspreek.

“Ek het reeds namens van die betrokkenes ’n aansoek op die Grondeisekommissaris se kantore beteken in terme waarvan ons toegang versoek tot al hulle lêers,” sê Peet. Dié aansoek moet binne 30 dae aan voldoen word. Indien nie, sal eienaars geregtig wees om ’n hof te nader vir gepaste regshulp.

Paniek
Peet sê hy ondervind dat baie grondeienaars die proses van grondeise misverstaan en paniekerig raak wanneer ’n eis gepubliseer word. In baie gevalle lei dit daartoe dat eienaars, sonder om eers die meriete van die eis te ondersoek, bloot instem om hul grond aan die staat te verkoop.

Dit het gewoonlik vêrreikende gevolge vir die plaaslike ekonomie, huidige plaaswerkers en selfs vir die grondeisers, wat in meeste gevalle nie bemagtig is om die eienaarskap van grond te benut nie. Baie boerdery-eenhede val dan plat wat ook ’n negatiewe invloed op buurmanne kan hê.

Peet adviseer normaalweg sy kliënte om eers die meriete van die eis te laat ondersoek voor hulle ’n besluit maak. Dit is ook baie beter om eise van dié aard kollektief te bedryf en te poog om alle betrokkenes onder een sambreel te groepeer. Vir meer inligting, bel Peet Grobbelaar by 012-342-8122 of stuur vir hom ’n e-pos na This e-mail address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it .