’n Holistiese pyn
Die meeste modewoorde in die mooi taal wat ons praat, neig om hom ‘n massiewe pyn te gee, sê Gert Mossie. ‘n Pyn op ‘n plek wat in die geheel gesien, bes moontlik verband sou kon hou met dié jongste modewoord wat deesdae tot naarwordens toe deur almal wat dink die son skyn omvattend presies daar uit ‘n plek van hom of haar uit, wat in die eerste grepie van die gewraakte woord vervat is.
Holisties, sê Gert. Holisties is die woord wat hom deesdae die horries en daarby ‘n pyn in die agterent gee. Die ergste is dat dit ‘n woord is wat onnodiglik uit die Rooitaal loop leen is om iets omvattend of totaal, of in die geheel, of uit alle hoeke, of – kies maar vir jou nog een van talle bestaande Afrikaanse woorde of uitdrukkings en druk die holruggeryde holistiese modewoord iewers in, sê Gert.
Hulle praat op die draadloos, die beeldradio, in toesprake en in preke van dié wonderlike ‘holistiese’ beskouing wat bloot ‘omvattend’ beteken. En wat sy holistiese verstand te bowe gaan, is dat die woord uit Engels verleen is en dat die Ingelse al die ding geheel en al aan die gatkant beet het. ‘Holistic’ word dit gespel terwyl dit veronderstel is om ‘the whole’ prentjie of ‘whole’ iets te omskryf of te omvat.
Wat sou dan van die ‘W’ geword het en hoekom het die ‘whole’ ‘n hol geword en is daardie Engelse hol net so in die Afrikaanse taal ingeburger? Dit, sê Gert Mossie, is sy hele holistiese deksel.
Terugblik
Getrou aan die tradisie van ‘n ‘terugblik’ met die Bronnie se verjaardag, het ons iets uit 2009 oor Engels van ou Poon gekry en plaas net grepies daaruit:
Engelspraat is ’n ding wat baie plattelanders nie sommer uit vrye wil doen nie. Nou vertel ou Faan dat ou Zack ’n ding vertel wat ou Frik op ’n keer vir hom vertel het oor ou Mof, wat self nie te gekonfyt was met die besig van die rooi taal nie.
Frik en Mof was op ’n rugbytoer in Ingeland en dit gebeur toe dat hulle die betrokke aand etegaste is by ’n baie grênd Ingelse gesin. Hy dink dit was aan’t huis van ’n lord en ’n lady of dalk was dit ’n duke en dukess of ’n sir en ’n madam, sê Faan. Hy weet nie, maar dit was sommer baie hogere Ingelse.
Dinge het lelik begin lol toe sir gasheer voor die aanvang van die ete vir ou Mof vra: “Will you be so kind and say grace, please.” Frik sê Mof het so agter sy hand uit vir hom wat Frik is gefluister: “Wat sê die Ingelsman nou?” En Frik het terug gefluister: “Hy sê jy moet bid, man.”
Uitkomkans was daar nie en ou Mof het sy groot borselkop laat sak, ’n slag keel skoongemaak en maar aangehef. Nou vertel Frik dat daar uit die mond van sy vriend Mof vir die volgende paar minute die vreemdste gemompel en geprewel gekom het wat jy jou op hierdie aarde kan voorstel.
Hy wou amper dink ou Mof het in tale begin praat. G’n mens kon g’n woord uitmaak van wat hy sê nie, sê Frik. En toe Mof so hele ent voortgesleep het met sy ‘mompel, mompel, prewel, mompel, momp,’ toe kom daar ’n helder en luide ‘amen!’ Die eerste en enigste woord wat almal om die groot tafel kon hoor en kon verstaan.
Na die kort, oorblufte stilte wat op Mof se amen gevolg het, het die span Ingelse glo hulle stywe bolippe skiet gegee en begin om ‘small talk’ te maak. Dis toe dat Frik hom na sy vriend hier langs hom draai en sê: “Maar ou Mof, ’n mens kon dan nie ’n woord hoor wat jy sê nie.”
En blitsvinnig en half vies antwoord ou Mof: “Maar ek het mos nie met jou gepraat nie, het ek?” |
