Of jy nou lus is vir ’n bos-melkskommel, tuisgemaakte bier of ’n wondermiddel soek wat jou hare altyd jeugdig sal laat lyk, kan jy jou wend tot die kruisbessie.

En as dié voordele vir jou so goed klink dat jy een in jou tuin wil plant, sal dit goed wees om ’n mak aap of bobbejaan byderhand te hou. Kruisbessiesade wat deur die binnegoed van ape en bobbejane gegaan het, ontkiem baie vinniger. Dit is blykbaar omdat die sade se chemiese stuitstof dan reeds afgebreek is deur die dier se maagsappe.

Dié deurmekaar struik of klein boompie kan tot tien meter hoog word met ’n kroon van vyf meter wyd en sy vrugte is iets waarby insek, dier of mens nie sommer in die veld verby loop nie.

Stervormige pienk blomme

Tradisioneel word die kruisbessie se bas in warm water geweek om wonde te behandel. Fyngekapte bas word gebruik as ’n sjampoe wat volgens oorlewering verseker dat jou hare nie sal grys word nie. Dele van die plant word ook gebruik om impotensie en steriliteit te behandel en afkooksels van die wortel help blykbaar om geboorte makliker te maak.

Die kruisbessie se vrugte word versamel en gedroog vir latere gebruik. Die gedroogde vrugte word in melk gekook vir ’n bos-melkskommel. Bier word ook gebrou van die ryp vrugte.

Sy hout is hard genoeg om prakties in te span. Wandelstawwe en selfs assegaaihandvatsels word daarvan gemaak.

Die blare word gevreet deur beeste, bokke en wildspesies soos die swart renoster, kameelperd, njala en grys duiker. Voëls soos loeries, muisvoëls en tiptolle kan dié boom se vrugte nie weerstaan nie en verskillende spesies skoenlappers se larwes vreet spesifiek kruisbessieblare.

Die kruisbessie kan tot 10 meter hoog word

Die kruisbessie, Grewia occidentalis, met sy pienkerige stervormige blomme, is ’n aanwins vir enige tuin. Hy blom van Oktober tot Januarie en die blomme word gevolg deur vier-lobbige vrugte wat hom die naam kruisbessie gegee het. Die vrugte word ’n blink rooibruin tot ligpers kleur as hul ryp word, van Januarie tot Mei.

Sy Latynse genus naam kry die boom van Nehemiah Grew, ’n Engelse dokter. Die woord ‘Occidentalis’ beteken ‘van die weste’.

Dié dekoratiewe boompie is ryp- en droogtebestand. Sy wortelstelsel is nie aggressief nie en hy kan naby plaveisel of geboue geplant word. Hy sal vinnig groei as hy genoeg water kry en in grond met genoeg kompos geplant word. Vir die eerste drie tot vyf jaar groei hy een en ’n halwe meter per jaar, maar stadiger daarna. Jy kan hom in vol son of skaduwee plant.

Gebruik vars saad, met of sonder ’n aap of bobbejaan se hulp, en saai dit in ’n 5:1 mengsel van riviersand en kompos. Moenie die saad te diep in die grond druk nie.