Dis oorle Shakespeare wat gesê het ’n naam is net ’n naam en dat ’n roos ’n roos sal bly al is sy naam nou ook poelpetater of iets. ’n Mens kan seker ook verstaan dat ’n ou met ’n naam wat dui op ’n bewerige wapen waar ’n ware man ’n stewige gedoente wil hê, só iets sou kon kwytraak. Dis uit selfverdediging, kan jy maar sê.

As ou Shakespeare nou ’n paar eeue later in Suid-Afrika gelewe het, sou hy hom baie verleentheid kon spaar. Dan sou hy geweet het hoe maklik dit is om ’n naam te verander. Hy sou hom in ’n tydperk in ’n land bevind het waar name met koorsagtige spoed verander word; waar ’n Roos ast’ware met ’n pennestreep ’n Poelpetater word, vinniger as wat jy Polokwane kan sê.

Só het dit met die waterskeiding van ’94 byna oornag gebeur dat miljoene Johns, Klaase, Jonasse, Pietrosse, Jaftas, Wellingtons en Jacobs net verdwyn het. Tog jammer dat die een, onder die laasgenoemdes, wat maar regtig kon verdwyn, dit toe nie gedoen het nie.

Maar eensklaps was die Jaftabrigade net weg en het miljoene der miljoene Siphos, Thabos, Dhumisas, Bonganis, Matatas en Sizwes hulle verskyning uit die niet gemaak. Wat het skielik van al die Liesbette, Marthas, Betties, Annas, Joyce, Doras en Winnies geword? Miljoene het oornag weggeraak, behalwe dat ek weer aan een van die laasgenoemdes kan dink wat gebly het toe sy moes wegraak. Skielik was die wêreld vol Tandis, Refilwes, Lesedis, Phulenge, Mpho’s en Mothudis en so.

En gewapen met hulle nuwe name het die Sipho- en Mpho-brigade blykbaar besluit: “Dis maklik. Kom ons verander sommer al wat ’n naam is in die land.”

Ou Poon het die afgelope vakansie wyd gery. Ons het begin by die Noord-Transvaal, ‘skuus my, ek bedoel Limpopo. ’n Deel van die wêreld wat ek gereeld in my kinder en jonger jare besoek het. Maar by Warmbad, ek bedoel Bela Bela, al het ek agtergekom dat ek ewe goed in ’n ander land kon wees.

Destyds het die premier van Limpopo verduidelik dat die name in ‘haar’ provinsie moet verander sodat dit nie herinner aan ‘Afrikaner nasionalisme’ nie. En toe verander hulle Naboomspruit na Mookgophong toe. Nou vra ek jou met betraande Afrikaneroë, wat het ’n naboom met nasionalisme te doen?

Of het dit dalk te doen met daai woord wat Naboomspruit se burgemeester toentertyd gebruik het en sy dorp daarmee op die ‘map’ gesit het? Indien wel, maak dit beter sin, want daai woord lê diep gewortel in die Afrikaner-kultuur. Maar om die beskeie naboom die skuld te gee, is sommer “daai woord”.

Net só kan jy nie die Egiptenare van Afrikaner nasionalisme beskuldig nie. Die Nyl is immers hulle rivier. Verdien die naam van die magtigste rivier in Afrika dit werklik om vervang te word met Modimolle? Dit beteken glo “place of spirits” of “plek van spoke” dan. Tensy dit verwys na die ander soort “spirits” wat oorle oom Apie van Heerden destyds so voortreflik daar in die Waterberge uit sy stookketel kon toor. As dit die geval is, het ons ironies genoeg vir die eerste keer in Nylstroom se geskiedenis vierkantig met die Afrikaner-kultuur te doen.

En so het ons gery oor Mokopane en Polokwane, deur Makhado en deur die Kruger Wildtuin – ’n mens hoop maar net die Sipho-brigade het nou al hulle helde vernoem en dat daar nie nog een in die kas is om oom Paul se naam ook hier weg te vee nie. Ons is deur Swaziland en anderkant uit by Houtkop. Ja, Houtkop. Duidelik ly Swaziland se Sipho’s nie aan dieselfde naamkompleks nie.

Met die terugkomslag het ons gedink ons het in ons Modimolles in verdwaal toe ons dag ons moet Witbank kry en skielik sê die borde ons is amper in Emalahleni. In ’n mate kan ’n mens verstaan dat die naam Witbank die Sipho-bende nie geval nie. Maar is dit oor die naam te “wit” is of het dit met Afrikaner nasionalisme te doen? Sou die Sipho’s kon aflei dat Witbank dieselfde as Volkskas is?