Al ooit gehoor van ?n fotograaf wat die kamera herdoop het na homself? In 1878 kondig Henri Ferdinand Gros, die eerste fotograaf wat sy eie ateljee in Pretoria gevestig het, aan dat hy nie ?n kamera gebruik nie, maar ?n ?Grososcope?.

Henri Ferdinand Gros was die eerste fotograaf om hom permanent in Pretoria te vestig. ?n Hele paar rondreisende fotograwe het reeds hier sake gedoen, maar dit was Gros wat die eerste permanente ateljee gebou het en ?n belangrike deel van Pretoria se geskiedenis met die Eerste Vryheidsoorlog vasgelê het. Dit was ook Gros wat besef het dat mense kamerasku is. Die plan wat hy uitgedink het was om te sê dat hy glad nie ?n kamera gebruik nie, maar ?n ?Grososcope?. Dit was blykbaar ?n proses waar die persoon wat afgeneem word nie die kamera of fotograaf kan sien nie, en dan nie selfbewus voel nie.

Henri Ferdinand Gros is op 7 Mei 1842 in Switserland gebore. Hy kom in 1869 in Suid Afrika aan en die eerste advertensie wat onder sy naam verskyn is in 1870 in Burgersdorp. Dit wil voorkom of hy vir ?n paar jaar agter die prospekteerders aan was ? hy adverteer in 1872 in Kimberley, in 1874 in Pelgrimsrus en hy het ook die Lydenburgse goudvelde besoek.

So lyk die verlate hoek van Kerk- en Van der Waltstraat in 1881 met die eerste Vryheidsoorlog. Gros se ateljee is op die linkerkantste hoek. Foto?s: Universiteit van Pretoria

Dieselfde hoek van Kerk- en Van der Waltstraat in ongeveer 1890. Gros se ateljee is deur Robinson oorgeneem en op die balkon staan nou ?Robinson and Co. late H.F. Gros?.

Op 26 Desember 1874 verskyn sy eerste advertensie in die Volkstem: ?Mons. HF Gros het in Pretoria aangekom en sal binnekort sy ateljee open?. Hy begin sy onderneming in die Artillerieplein agter die hofgebou op Kerkplein en skuif toe na Smithers se huis.

In die Volkstem van 13 November 1875 adverteer hy dat hy binnekort die eerste fotografiese ateljee in Pretoria gaan open. Blykbaar was dié ateljee spesiaal ontwerpom voorsiening te maak vir die nuutste beligtingstegnieke. Die advertensie sê ongelukkig nie waar die ateljee was nie. In 1877 koop Gros erf nommer 376 op die suid-westelike hoek van Kerk- en Van der Waltstraat. Sommige bronne sê dat hy die erf van RE Schubart gekoop het en ander sê hy het dit by FR Larkins gekoop. In 1878 adverteer hy as volg: ?The South African Photographic Studio is now open?. Dit was een van die eerste dubbelverdiepinggeboue in Pretoria.

Gros het die Transvaalse anneksasie- kommissie in 1877 by Ulundihuis in Pretoria afgeneem. Hy het ook baie foto?s in Pretoria geneem met die eerste Vryheidsoorlog. Dié foto?s is later gebind in die versamelstuk genaamd ?News of the Camp? (1880-81).

Later is die ateljee se venster in Kerkstraat in ?n deur verander. Die skrif lees nou ?For Best & Cheapest Photos try Robertson. Photography in All Branches?.

Twee van die foto?s wat hy by Fort Tullichewan met die Eerste Vryheidsoorlog geneem het, het behoue gebly. Hulle is in die Afrikana Museum in Johannesburg. Fort Tullichewan is op die hoogste deel van Salvokop, voorheen bekend as Timeball Hill, aan die suidekant van die Pretoriase treinstasie. Gros het een van die bekendste foto?s van ?n verlate Pretoria met die Eerste Vryheidsoorlog geneem.

Vroegoggend op 22 Desember 1880 het die Engelse bevelvoerders die inwoners van Pretoria beveel om hul huise en ondernemings te verlaat en die militêre kamp wat aan die oostekant van die dorp geleë was te betrek. Spesiale verlof is later aan Gros toegestaan om sy ateljee te besoek en hy het foto?s geneem wat Pretoria as spookdorp wys.

Gros het hoofman Sekukuni in 1879 afgeneem en in 1888 ?n fotografiese toer van die Transvaal onderneem. Hy het in 1895 na Europa terug gekeer.